انسان در شعر شاملو

شناخت انسان به عنوان یکی از مجهولترین پدیده های هستی، همواره مورد توجه متفکران بوده است. ادبیات، به ویژه ادبیات معاصر،رساترین منادی جایگاه انسان و ارزشمندی صفات و نیازهای اوست. شعر معاصر بیانگر نگرش جدیدی به انسان بوده و از سوی شاعران و اندیشمندان بسیاری مورد توجه قرار گرفته است. احمد شاملو از جمله شاعرانی است که بیشترین التفات را به انسان و معرفی شاخصه ها و آلام وی داشته است، به گونه یی که می توان شعر شاملو را پرچمدار انسانیت در شعر معاصر دانست. در این پژوهش، جایگاه و منزلت انسان و جلوه های حیات او در شعر شاملو بررسی شده است. عمده مباحث مربوط به پایان نامه در دو بخش و نُه فصل تنظیم گردیده است. بخش اول در برگیرنده کلیات با عناوینی چون انسان در ادیان و مکاتب؛ زندگی، شعر و آثار شاملو و عوامل موثر بر شعر معاصر است. بخش دوم در شش فصل انسانِ شعر بامداد را تحت عناوینی همچون انسان و جلوه های حیات، انسان اسطوره یی، انسان حماسی، انسان و سرزمین، انسان و مدرنیته، انسان و پایداری بررسی کرده است. انسان شعر شاملو با اجتماع و مناسبات آن پیوند می خورد، انسانی مبارز، معترض و روشنفکر را به تصویر می کشد. عشق، عنصر تفکیک ناپذیرِ انسانِ شعر شاملو است و تحت تأثیر انگاره های اجتماعی وی، رنگ و بوی اجتماع و شاخصه های آنرا می گیرد. انسانِ شعرِ شاملو، مرگ اندیش است، مرگ را سکوت انسان از اندیشه می داند و شکستِ چنین مرگی را فتح زندگی. ریشه های انسانِ شعر شاملو در قلمرو وسیع اسطوره قوت یافته و سیمای آرمانی انسانِ وی در میان اسطوره های کهنِ جهان نمایانگر شده است. قهرمانانِ اسطوره یی او، همان انسان هایِ متعهدوآگاه معاصرِ وی اند که در لباس اساطیرکهن جهان ظاهر شده اند. انسانِ شعرِ شاملو تصویرگرِ حماسه هایِ روحِ انسان و انسان حماسیِ ایرانی، یونانی،...است. روحیه یی مبارز، معترض، آزادی خواه وسرکش دارد، پیوسته بر تیرگی ظلم و جور می شورد. انسانِ او در وهله اول سرزمین و وطنِ خود را دوست می دارد و بعد به جهان وطنی می رسد، چراکه در اندیشه وی، انسان مفهومی عام و فراگیر می یابد و جهان را خانه خود می داند. انسانِ شعرِ شاملو علی رغم آنکه از پشتوانه های فرهنگی و اندیشگی ایران بهره مند است اما تحت تأثیر فرهنگ اروپا به ویژه ادبیات آن، از شاخصه-های مدرنیته نیز بهره مند است. شاملو، رمز را همچون عناصر دیگر، در خدمتِ به تصویر کشیدنِ انسانِ مورد نظرش به کار بسته است. رمزهایی که انسان را در عرصه مبارزه، پایداری و شهادت معنا می دهند. شعر بامداد آیینه تمام نمای انسانی حقیقی در دنیایی حقیقی است که با تمام واقعیتهای تلخ و شیرین این جهان مناسبت می-یابد و بر بلندای شرافت انسانیِ خود پیروزمندانه می ایستد.